Dzień pamięci o Żołnierzach Niezłomnych

O godz. 17 w kościele św. Józefa odprawiona będzie msza święta w intencji Żołnierzy Wyklętych. Po jej zakończeniu zebrani udzadzą sie pod pomniki Golgoty Wschodu (plac przy kościele) oraz Armii Krajowej (ulica Warszawska, obok urzędu gminy). Tam złożą kwiaty i zapalą znicze. Do udziału w uroczystości zaprasza Prawo i Sprawiedliwość oraz Ruch Społeczny im. Lecha Kaczyńskiego.

***

Określenie „żołnierze wyklęci” po raz pierwszy zostało użyte przez organizatorów wystawy o powojennych oddziałach partyzanckich, której patronowała Liga Republikańska. Upowszechniło się po roku 1996, dzieki książce Jerzego Ślaskiego o antykomunistycznym podziemiu lat 1944-56 o takim właśnie tytule. W 2009 roku organizacje kombatanckie skupione wokół Porozumienia Organizacji Kombatanckich i Niepodległościowych zwróciły się o ustalenie dnia 1 marca Dniem Żołnierzy Antykomunistycznego Podziemia. Inicjatywę ustawodawczą podjął prezydent Lech Kaczyński. Na początku 2011 roku sejm przyjął uchwałę o ustanowieniu Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych świętem państwowym.

W latach 1944-56 przez organizacje podziemia antykomunistycznego przewinęło się około 120 tys. osób. W oddziałach bojowych walczyło ok. 20-25 tys. osób. Najliczniejszą organizacją było Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” (WiN), wywodzące się ze struktur AK. Drugą co do wielkości organizacją było Narodowe Zjednoczenie Wojskowe (NZW). Poszczególne oddziały partyzanckie liczyły od kilku do kilkuset żołnierzy. Do największych formacji partyzanckich należało kilkusetosobowe zgrupowanie Józefa Kurasia „Ognia”.

Najwięcej oddziałów zbrojnych działało na wschodzie i południu Polski, gdzie duże kompleksy leśne lub góry dawały lepsze schronienie niż miasto. Ich liczba zmieniała się wraz z upływem czasu. Przyjmuje się, że ”żołnierze wyklęci” działali do przełomu lat 40. i 50, kiedy to większość grup została rozbita przez UB, KBW i milicję. W 1953 r. ukrywało się zapewne nieco ponad 100 ludzi. Po 1956 r. było już ich zaledwie kilku. Ostatni żołnierz antykomunistycznego podziemia, wywodzący się z WiN Józef Franczak „Lalek” zginął 21 października 1963 r., 18 lat po zakończeniu wojny.

W latach 1945-63 z rąk organów bezpieczeństwa zginęło kilkanaście tysięcy osób. Dotyczy to nie tylko ludzi zabitych w walce, ale również zamęczonych w śledztwie, zamordowanych bez sądu, skazanych na śmierć. Bezpośrednie represje wobec członków antykomunistycznego podziemia trwały do 1956 roku, jednak aż do 1989 roku ich środowisko poddawano inwigilacji, infiltrowano jako potencjalnych wrogów PRL, wywierano presję różnymi metodami, ograniczano możliwości rozwoju kariery zawodowej.

ŹRÓDŁO