Drelów uczcił pamięć Unitów

Uroczystości, które odbyły się w czwartek (17 stycznia) rozpoczęła msza św., celebrowana przez ks. biskupa Zbigniewa Kiernikowskiego.

- Męczeństwo Unitów ma w sobie coś ze zwycięstwa i udziału w chwale. Tam, gdzie jest krzyż wierzących w Chrystusa, tam pojawia się również blask zmartwychwstania – mówił w homilii ordynariusz diecezji siedleckiej. – Męczennicy Podlascy stawali w obronie wiary, Kościoła i tożsamości narodowej. Działo się to w kontekście rusyfikacji i zaborów. Rozważając dzisiaj dzieje naszych przodków, odkrywamy, że wszystko, co z Boga zrodzone zwycięża świat. Tym zwycięstwem jest nasza wiara.

Ks. biskup mówił o współczesnych zagrożeniach wiary:

„Zły duch kusi człowieka pragnieniem pozornego dobra. Dzisiaj zmagamy się z humanizacją bez Boga. Człowiek i jego dobro są oderwane od Stwórcy. Człowiek współczesny myśli, że będąc niezależnym od Boga, osiągnie szczęście (...) Konieczne jest dzisiaj kształtowanie dojrzałej wiary. To muszą czynić wszyscy: młodzieniec, rolnik i nauczyciel. Każdy z nas musi wiarę przeżywać w sobie przez uczciwość, bycie w prawdzie i bezinteresowności z gotowością do dawania świadectwa”.

Podczas uroczystości proboszcz drelowskiej parafii ks. Wiesław Mańczyna otrzymał od Biskupa Siedleckiego tytuł kanonika honorowego Kapituły Kolegiackiej Janowskiej.

W Gminnym Centrum Kultury uczniowie drelowskiego Gimnazjum przedstawili sztukę „Krakowskie śluby”. Młodzież pracowała nad nią pod opieką Ewy Strok, scenografię przygotowała Magdalena Witkowska. Zaprezentowano także wystawę malarstwa Małgorzaty Ewy Czernik.

W uroczystościach uczestniczyli mieszkańcy i duchowni. Obecni byli m.in. poseł Franciszek Jerzy Stefaniuk oraz wójt Piotr Kazimierski. Nie zabrakło młodzieży ze szkół, którym patronują Unici, w tym reprezentacji Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych z Międzyrzeca.

Męczeństwo Unitów w Drelowie (źródło: Opoka.org)

17 stycznia 1874 roku w parafii unickiej w Drelowie wojsko rosyjskie zastrzeliło 13 unitów i ciężko raniło około 200 osób. Unici w Drelowie wytrwale bronili własnej cerkwi i wiary nie chcąc oddać kluczy do świątyni, i przyjąć prawosławia.

Drelów był parafią unicką od 1661 roku, należał do ówczesnego powiatu i dekanatu radzyńskiego. Proboszcz parafii ks. Jan Welinowicz został wywieziony do więzienia w Chełmie, gdyż nie chciał przejść na prawosławie. Nowemu księdzu prawosławnemu parafianie odebrali klucze od świątyni.

Rano 17 stycznia 1874 roku przybyło sto kozaków i trzy roty piechoty oraz naczelnik powiatu major Kotow, który zażądał wydania kluczy cerkiewnych.

Dalszy przebieg wydarzeń przed świątynią opisuje ks. J. Pruszkowski:

"Lud odrzekł, że nie może oddać kluczy do swojej cerkwi i nie odstąpi od swojej świątyni w obronie przed jej widocznym sprofanowaniem. (...) Naczelnik zakomenderował nahajki, a kozactwo piesze i konne wpadło na cmentarz cerkiewny i poczęło rozbijać głowy ludu i jego twarze, raniąc grubymi batogami. Katowanie wywołało ogólny opłacz pomiędzy ludem. (...) Piechota z kozakami uszykowała się za parkanem cmentarza i o godzinie 12 w południe otworzyła ogień do bezbronnych wiernych. (...) To morderstwo osiągnęło skutek wprost przeciwny temu, jaki chciano wywołać. Religijny śpiew "Święty Boże", "Kto się w opiekę" rozlegał się żałośnie, a lud, padając na kolana, otwierał wojsku swoją pierś do strzału, jakby zazdroszcząc szczęścia męczeństwa poległym sąsiadom i braciom".

Wszyscy unici pozostali na miejscu. Przez całą noc pilnowało ich wojsko. Następnego dnia naczelnik rozkazał siłą wywlec sprzed świątyni zmarzniętych i pobitych unitów, i dokończyć krwawą akcję:

„(...) Po wywleczeniu biednego ludu za cmentarz, przywieziono dwie fury rózeg i zaczęto kłaść na ziemi i smagać wszystkich bez wyjątku. Kobiety i dzieci dostawały od 25 do 100 uderzeń, mężczyźni od 100 do 200 razów. (...) Gdy żołnierze trzymali lud z dala od cerkwi, naczelnik sprowadził popa i posprzątał zabitych. Rannych na furmankach odwieziono do domów, potem kazał Kotow rozpędzić nahajkami kobiety i dzieci po wsiach. Mężczyzn kazał powiązać, młodszych z nich odesłał do więzienia jako buntowników, starszych rozpędził do domów".

W obronie wiary przed świątynią w Drelowie 13 unitów poniosło śmierć męczeńską: Symenon Pawluk, Wincenty Bazyluk, Teodor Bocian, Andrzej Charytoniuk, Trochim Charytoniuk, Jan Kościuczyk, Teodor Kościuczyk, Paweł Kozak, Andrzej Kubik, Jan Kubik, Jan Łucik, , Jan Romaniuk, Onufry Tomaszuk.

Pomordowanych unitów pochowano na miejscowym cmentarzu. Rannych było prawie 200 osób. Po tych wydarzeniach świątynia unicka w Drelowie została zamieniona na cerkiew prawosławną.

Podobnie stało się z wszystkimi świątyniami unickimi w diecezji chełmskiej po zlikwidowaniu administracyjnym Kościoła unickiego w 1875 roku. Pozbawieni świątyń i kapłanów unici, mimo prześladowań i represji, znajdowali pomoc i opiekę duszpasterską w Kościele rzymskokatolickim, tak na Podlasiu jak i w Galicji.