Oddali cześć bohaterom

Uroczystość w dniu 25 września zainaugurowała msza święta w kościele pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Maniach, po czym nastąpił przemarsz na miejscowy cmentarz wojskowy, na którym spoczywają żołnierze polegli w jednej z najważniejszych bitew powstania listopadowego.

W obchodach wzięli udział przedstawiciele władz gminnych na czele z wójtem Krzysztofem Adamowiczem, uczniowie i nauczyciele szkół gminnych, poczty sztandarowe oraz lokalni patrioci, żywo zainteresowani historią i tradycją regionu.

Spotkaliśmy się w tym miejscu, by celebrować drugą część uroczystości związanej ze 188. rocznicą bitwy - powitała zgromadzonych na cmentarzu Dorota Herda, dyrektor Publicznej Szkoły Podstawowej im. Janusza Kusocińskiego w Rogoźnicy - Jesteśmy w tym miejscu, dlatego że kilka miesięcy temu dokonano rewitalizacji pomnika, przy którym się znajdujemy.

Chcemy czcić tych, którzy polegli za ojczyznę, za tę naszą kochaną ojczyznę, po to, jak ksiądz proboszcz w swoim przesłaniu mówił, abyśmy my dzisiaj mogli żyć godnie i pełną piersią - przemawiał wójt Krzysztof Adamowicz -  W centralnym miejscu placu znajduje się ściana, która reprezentuje, a właściwie przypomina nam, te mury, które stały przed Polakami, aby je zburzyć i wybić się na wolność. Znajduje się tu kamień z 1831 r. , który został przez naszych przodków złożony na mogiłach poległych. Z jednej strony znajduje się krzyż, który symbolizuje wiarę naszych przodków, ale jednocześnie przywiązanie do ziemi i tradycji narodu polskiego. Z drugiej strony znajduje się na cokole orzeł z czasów powstania listopadowego. Orzeł, który na głowie ma koronę królewską, zamkniętą, symbolizującą wolność, niepodległość i niezależność. Symbolizującą budowanie wspólnoty.

Uczestnicy odśpiewali hymn państwowy i złożyli przy pomniku znicze oraz kwiaty. Symboliczne wezwanie do stawienia się na apelu wybitnych polskich generałów i poległych w walkach żołnierzy odczytał historyk Artur Stefaniuk. Uczniowie przedstawili zarysy bitwy rozegranej na przedpolach Międzyrzeca w dniu 29 sierpnia 1831 r.

"29 sierpnia 1831 r. doszło do jednej z największych bitew w powstaniu listopadowym.
Wojsko polskie liczące 20 tys. żołnierzy dowodzone przez generałów Ramorino i Prądzyńskiego
pokonało 15 tys. armię rosyjską pod wodzą generałów Rosena i Gołowina.
Nieprzyjaciel posiadający znaczną przewagę w artylerii unikał otwartej bitwy
i postanowił bronić się w Międzyrzecu Podlaskim.
Jednocześnie wysłał do Rogoźnicy 2 tys. żołnierzy pod dowództwem gen. Werpachowskiego
celem zabezpieczenia sobie odwrotu w kierunku Białej Podlaskiej.
Plan bitwy opracowany przez wybitnego stratega gen. Ignacego Prądzyńskiego
przewidywał nieustanny ostrzał armatni Międzyrzeca od strony Tuliłowa, Żabiec, Halas i Mań,
w celu związania głównych sił rosyjskich. Jednocześnie pozostałe ugrupowania miały rozbić
stacjonujące w Rogoźnicy wojsko rosyjskie i przypuścić atak oskrzydlający na Międzyrzec (...)"

Pod Międzyrzecem Podlaskim oddział wydzielony z korpusu gen. Ramorino pod dowództwem gen. dyw. Ignacego Prądzyńskiego pobił Rosjan z 26. Dywizji Piechoty gen. lejt. Jewgienija Gołowina. Rosjanie poniósłszy niewielkie straty wycofali się. Pod Rogoźnicą siły powstańcze korpusu gen. dyw. Girolamo Ramorino rozbiły rosyjską osłonę 26. Dywizji Piechoty. Z oddziału liczącego 2,1 tys. żołnierzy, 1 tys. z dowódcą sił nieprzyjacielskich gen. Werpachowskim dostało się do niewoli, a 500 zginęło. W walce wyróżnił się 5. Pułk Piechoty płk. Stanisława Rychłowskiego.

Uczniowie przypomnieli wiersze i teksty traktujące m.in. o rozbiorach, powstaniu listopadowym i odzyskaniu niepodległości.

To miejsce jest zawsze naznaczone miejscem chwały - podkreślił JRG PSP w Międzyrzecu Podlaskim Waldemar Bałkowiec - Prócz powstania, które się tu odbyło, tu również zostali pochowani żołnierze polscy i niemieccy w czasie II wojny światowej. Część z nich została ekshumowana i przeniesiona przez rodziny, a część nadal tu spoczywa. Bardzo dziękuję za to, że wracamy do tego, co było.

Społeczność lokalna na czele ze Stanisławem Borysiakiem, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Międzyrzecu Podlaskim, Gminny Obywatelski Komitet Obrony Pomników Walk i Męczeństwa w Międzyrzecu Podlaskim oraz Miejsko - Gminne Koło ZBOWiD przyczyniły się do powstania pomnika w Maniach. Kamienny obelisk zawiera tablicę z napisem "Tu spoczywają bohaterowie powstania listopadowego polegli 29 sierpnia 1831 r. w bitwie pod Międzyrzecem, Maniami i Rogoźnicą".
Nekropolia została poddana rewitalizacji w 2018 r.  w ramach projektu "Cmentarz Wojenny Powstańców z 1831 r. w Maniach – zachować od zapomnienia." objętego programem „Wspieranie opieki nad miejscami pamięci i trwałymi upamiętnieniami w kraju” z dofinansowaniem ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury. Całkowita wartość projektu: 103 506 zł, dotacja ze środków MKiDN: 82 506 zł.